Scripta n° 1428

Numéro Scripta1428
Autre(s) référence(s)Fauroux 1 / Tabuteau 101
Auteur(s)Lothaire IV, France (roi)
Bénéficiaire(s)Poitiers, Saint-Cyprien (abbaye, abbé)
Genre d'actediplôme
Authenticitéfaux
Datation[963-964]
Action juridiquedonation
Langue du texte latin

Analyse

Richard Ier souscrit l’acte par lequel Lothaire donne au monastère de Saint-Cyprien de Poitiers, son alleu et son domaine de Saleignes, dans la vicairie (vicaria) de Brioux[-sur-Boutonne]. L’alleu inclut l’église Saint-Didier avec la haute et basse justice (vigeria alta et bassa).

Tableau de la tradition

Éditions principales

a. Rédet Louis-François-Xavier, Cartulaire de l’abbaye de Saint-Cyprien de Poitiers, Poitiers, Impr. de H. Oudin (Société des archives hitoriques de Poitou), 1874, 1 vol., p. 233-234, n° 380..

b. Arbois de Jubainville Henri d’, Halphen Louis, Lot Ferdinand, Recueil des actes de Lothaire et de Louis V, rois de France (954-987), Paris, Imprimerie Nationale (Chartes et diplômes relatifs à l’histoire de France), 1908, n° 59, p. 137..

c. Fauroux Marie, Recueil des actes des ducs de Normandie de 911 à 1066, Caen, Caron (MSAN ; 36), 1961, n° 1, p. 67-68..

Dissertation critique

Datation

Cet acte est daté de la dixième année du règne de Lothaire.

Authenticite

M. Fauroux tient cet acte pour faux, comme les éditeurs précédents, Redet et L. Halphen/F. Lot. Selon Fauroux, « ce diplôme de Lothaire a beaucoup d’apparences contre lui : tout d’abord, une tradition fort suspecte, puisque nous n’en possédons qu’une copie du XIVe s., dans le cartulaire où la plus ancienne des pièces remonte à 1155 environ ; d’autre part une rédaction anormale, celle en particulier du protocole final, dans laquelle la formule de corroboration manque, la souscription royale est insolite, sans date ni recognition de chancelier ; enfin la teneur de l’acte ne résiste guère mieux à la critique, car la cession d’une "vigeria alta et bssa" au Xe siècle apparaît de toute évidence comme une interpolation » (voir FAUROUX, p. 67).

Texte établi d’après c

Sanctitum est lege xpistiana necnon regum institutis corroboratum ut quicumque ingenuus et liber de sua hereditate conferre sancte ecclesie aliquid voluerit, libertatem habeat complere ubi voluerit. Quamobrem ego, in Dei nomine, Lotarius, rex Francorum, considerans peccatorum meorum immanitem et volens fieri particeps omnium bonorum spiritualium in cenobio beati Cypriani Pictavensis faciendorum, pro redemptione anime mee et parentum successorumque meorum dono et concedo prefato cenobio et monachis dicti cenobii alodum meum et villam de Sallempniis, in vicaria Briocinse, totum ex integro ita ut nichil retineam, id est ecclesiam Sancti Desiderii et silvam et terram cultam et incultam cum omni vigeria alta et bassa et omnia ad eam pertinencia et quicquid alii homines per me ibi habent ; et eciam volo, dono et concedo quod tota villa cum pertinenciis suis sit et remaneat libera, franca et immunis ab omni inquietacione et juridiccione … ita tamen quod si aliquis in dicta villa vel civitate predicta deliquerit in aliquo casu criminali vel quod monachi seu eorum [servientes] capient vel capi facient malefactorem… seu malefactores et custodient illos in sua pri[sione] per septem dies et post septem dies elapsos monachi seu eorum [servientes] conducent predictos malefactores extra territorium predictum. Terminationes : de duabus partibus, terra de Rubris Maceriis  ; tertia, terra Sancti Johannis  ; quarta, via publica. S. Lotharii regis. anno .X. regni nostri. S. Hugonis, filii sui. S. Richardi, filii Guillelmi ducis Normanie. S. Kadelonis vicecomi[tis]. S. archerii Frotherii.

Pour citer l'acte :

« Acte 1428 », dans SCRIPTA. Base des actes normands médiévaux, dir. Pierre Bauduin, Caen, CRAHAM-MRSH, 2010-2024. En ligne : https://mrsh.unicaen.fr/scripta/doc/sc_1428.html [consulté le 09/05/2024].

Création de la fiche

2006-05-18

Dernière mise à jour

2023-12, EMancel