Scripta n° 7291

Numéro Scripta7291
Auteur(s)Henri II Plantagenêt, Angleterre (roi)
Genre d'actecharte
Authenticiténon suspect
Datation1182, 22 février
Lieu d'émissionWaltham
Action juridiqueautre
Langue du texte latin

Analyse

Testament de Henri II.

Tableau de la tradition

Éditions principales

a. Berger Élie, Delisle Léopold, Recueil des actes de Henri II, roi d’Angleterre et duc de Normandie concernant les provinces françaises et les affaires de France, Paris, Imprimerie Nationale (Chartes et diplômes relatifs à l’histoire de France), 1916-1927, 3 vol., n° DCXII, t. 2, p. 219-220..

Dissertation critique

Datation

Sur la datation de cet acte, voir DELISLE/BERGER, Recueil des actes de Henri II, t. 2, p. 219. « Date de 1182, dans l’acte, et du 22 février, dans Eyton, p. 246, d’après Rymer et Raoul de Diceto. »

Texte établi d’après a

Henricus, Dei gratia rex Anglorum, et dux Normannorum et Aquitanorum, et comes Andegavorum, Henrico regi, et Ricardo et Gaufrido et Johanni filiis suis, archiepiscopis, episcopis, abbatibus, archidiaconis, decanis, comitibus, baronibus, justiciis, vicecomitibus, ministris, et omnibus hominibus et fidelibus suis, tam clericis quam laicis, totius terre sue citra mare et ultra, salutem.
Notum vobis facio quod apud Waltham, presentibus episcopis R[icardo] Wintoniensi et J[ohanne] Norwicensi, et G[aufrido] cancellario filio meo, et magistro Waltero Constantiensi archidiacono Oxenefordie, et Godefrido de Luci archidiacono de Derebi, et Randulfo de Glanvilla, et Rogero Filio Reinfrei, et Hugone de Morewic, et Radulfo Filio Stephani camerario, et Willelmo Rufo, feci divisam meam de quadam parte pecunie mee in hunc modum : domui militie Templi Jerusalem V. milia marcas argenti ; domui Hospitalis Jerusalem V. milia marcas argenti, et ad communem defensionem terre Jerosolimitane V. milia marcas argenti, per manum et visum magistrorum Templi et Hospitalis Jerusalem habendas, preter pecuniam illam quam prius predictis domibus Templi et Hospitalis commiseram custodiendam, quam similiter dono ad defensionem ipsius terre Jerosolimitane, nisi eam in vita mea repetere voluero. Et aliis domibus religiosis totius terre Jerusalem, et leprosis, et inclusis, et heremitis ejusdem terre V. milia marcas argenti, dividendas per manum et visum patriarche Jerusalem et episcoporum terre Jerosolimitane et magistrorum Templi et Hospitalis. Domibus religiosis Anglie, monachorum, canonicorum, sanctimonialium, et leprosis, et inclusis, et heremitis ipsius terre, V. milia marcas argenti, dividendas per manum et visum R[icardi] Cantuariensis archiepiscopi, et R[icardi] Wintoniensis, et B[aldewini] Wigorniensis, et G[aufridi] Eliensis, et J[ohannis] Norwicensis episcoporum, et Randulfi de Glanvilla justitie Anglie. Domibus religiosis Normannie, monachorum, canonicorum, sanctimonialium, et inclusis et heremitis ejusdem terre, III. milia marcas argenti, dividendas per manum et visum archiepiscopi Rothomagensis, et Baiocensis, et Abrincensis, et Sagiensis, et Ebroicensis episcoporum. Domibus leprosorum ipsius terre, CCC. marcas argenti, per manum et visum predictorum dividendas. Monialibus Moretonie, C. marcas argenti. Monialibus de Vilers extra Falesiam, C. marcas argenti. Domibus religiosis terre comitis Andegavie patris mei, exceptis sanctimonialibus de ordine Fontis Ebraudi, mille marcas argenti, per manus episcoporum Cenomannensis et Andegavensis dividendas. Ipsis autem sanctimonialibus Fontis Ebraudi, et domibus ipsius ordinis, II. milia marcas argenti, dividendas per manum et visum abbatisse Fontis Ebraudi. Sanctimonialibus Sancti Sulpitii Britannie, C. marcas argenti. Domui et toti ordini Grandismontis, III. milia marcas argenti. Domui et toti ordini de Chartosa, II. milia marcas argenti. Domui Cisterciensi et omnibus domibus ipsius ordinis, exceptis domibus ejusdem ordinis que in terra mea sunt, quibus divisam meam feci, II. milia marcas argenti, dividendas per visum et manum abbatis Cistercii et Clarevallis. Domui Cluniacensi mille marcas argenti, preter quod eidem domui accommodavi, quod ei perdono, nisi in vita mea repetere voluero. Domui Majoris Monasterii perdono mille marcas argenti, quas ei commodavi, nisi eas in vita mea repetere voluero. Sanctimonialibus de Marcilli C. marcas argenti. Domui de Prémustré et toti ordini, exceptis domibus ejusdem ordinis que in terra mea sunt, CC. marcas argenti. Domui de Arroeis et toti ordini, exceptis domibus ejusdem ordinis terre mee, C. marcas argenti. Ad maritandum pauperes et liberas feminas Anglie que carent auxilio, CCC. marcas auri, dividendas per manum et visum R[icardi] Wintoniensis, et B[aldewini] Wigorniensis, et G[aufridi] Eliensis, et J[ohannis] Norwicensis episcoporum, et Randulfi de Glanvilla. Ad maritandum pauperes et liberas feminas Normannie que carent auxilio, C. marcas auri, dividendas per manum et visum Rothomagensis archiepiscopi, et Baiocensis, et Abrincensis, et Sagiensis, et Ebroicensis episcoporum. Ad maritandum pauperes et liberas feminas de terra comitis Andegavie, patris mei, C. marcas auri, per manum et visum Cenomannensis et Andegavensis episcoporum dividendas. Hanc autem divisam feci in predicto loco, anno incarnationis Domini MCLXXXII, quam vobis filiis meis, per fidem quam michi debetis et sacramentum quod michi jurastis, precipio ut firmiter et inviolabiliter faciatis teneri, et quod super eos qui eam fecerint manum non ponatis. Et quicunque contra hoc venire presumpserit, indignationem et iram omnipotentis Dei et maledictionem ipsius Dei et meam incurrat. Vobis etiam archiepiscopis et episcopis mando ut, per sacramentum quod michi fecistis, et per fidem quam Deo et michi debetis, in sinodis vestris sollempniter accensis candelis excommunicetis et excommunicari faciatis omnes illos qui hanc divisam meam infringere presumpserint. Et sciatis quod dominus papa hanc divisam meam et scripto et sigillo suo confirmavit, sub interminatione anathematis.

Pour citer l'acte :

« Acte 7291 », dans SCRIPTA. Base des actes normands médiévaux, dir. Pierre Bauduin, Caen, CRAHAM-MRSH, 2010-2024. En ligne : https://mrsh.unicaen.fr/scripta/doc/sc_7291.html [consulté le 09/05/2024].

Création de la fiche

2013-02-09

Dernière mise à jour

2023-12, EMancel