Scripta n° 81

Numéro Scripta81
Autre(s) référence(s)ARTEM 5016
Auteur(s)Yves Ier, Bellême (seigneur)
Auteur(s)Guillaume Ier, Bellême (seigneur)
Auteur(s)Godehilde, femme d’Yves Ier, Bellême (seigneur)
Auteur(s)Yves II, Bellême (seigneur)
Auteur(s)Roger II de Montgommery [comte]
Bénéficiaire(s)Bellême, Notre-Dame-du-Vieux-Château (église)
Bénéficiaire(s)Bellême, Saint-Léonard, dépendance Saint-Martin de Marmoutier (collégiale)
Genre d'actepancarte
Authenticiténon suspect
Datation...1092...
Action juridiquedonation
Langue du texte latin

Analyse

Pancarte de fondation et des donations faites à l’église Notre-Dame-du-Vieux-Château à Bellême par Yves Ier et ses successeurs.

Tableau de la tradition

Copies manuscrites

B. Copie, vers 1092, Alençon, Archives départementales de l’Orne, H 2150 (2), ARTEM 5016.

C. Copie, vers 1092 - vers 1110, Alençon, Archives départementales de l’Orne, H 2150 (1), ARTEM 1989.

Éditions principales

a. Barret Philibert (Abbé), Cartulaire de Marmoutier pour le Perche, Mortagne-au-Perche, Meaux (Documents sur la province du Perche ; 3e série, 2), 1894, n° 1, p. 1-5..

b. Louise Gérard, Fondation de la collégiale de l’église Sainte-Marie du château de Bellême (fin Xe siècle - avant 1012), dans La Normandie vers l’an mil, Beaurepaire François de, Chaline Jean-Pierre, Rouen, Société de l’histoire de Normandie, 2000, p. 137-147 (édition partielle)..

Dissertation critique

Datation

Datation proposée par ARTEM d’après G. Louise (Fondation de la collégiale..., p. 137, 144).

Authenticite

Copie d’environ 1092 : ARTEM 5016 ; Copie d’environ 1092 - environ 1100 : ARTEM 1989.

Texte établi d’après B

[940-997.] Quisquis perpetue retributionis supernorum civium existere desiderat esse particeps, necesse est ex rebus transitoriis, quas in hujus peregrinationis miseria possidet, superno eas remuneratori largiendo sancteque Aeclesie et digne ei servientibus delegando, indeficientis felicitatis sibi premium mereri studeat ; quod etiam scripturarum serie taliter oportet alligari quatenus nequeat per futura tempora violari.
Quam ob rem, ego Ivo, in Dei nomine labentis evi deceptiones considerans, meorumque peccaminum enormitatem perpendens, atque districti examinis debitas injurias metuens, futurorum quoque bonorum gaudia adipisci desiderans, in castro meo Belismo, in honore sancte Dei genitricis Marie et sancti Petri atque aliorum Apostolorum et omnium sanctorum veneratione, basilicam a novo construxi, et pro anime mee, conjugisque mee Godehildis, sive filiis meis vel genitoribus meis remedio, secundum canonicæ auctoritatis institutionem, prefatam basilicam per nostram auctoritatem de beneficio et de alodo dotaremus, hoc est : in pago Cenomannico, in vicaria Sagonensi, æclesia in honore sancti Martini, sita in villa que dicitur Ivo ; et in pago Oximense, post obitum hodie tenentium æclesia nobiliter edificata in villa que nuncupatur a circummanentibus Vetus-Belismo ; itemque æclesia alia in honore sancti Johannis Baptiste, in silva que vocatur Bodolensis, nuper œdificata ob amorem mei desiderii ; similiter aetiam in villa que dicitur Berzillis aeclesia in honore sancti Martini, supra fluvium qui vocatur Edra, simili tenore. Trado denique ad prefatum locum jam nominatum, post heredum possidentium, in ipsa vicaria, supra fluviolum supra nominatum, in villa Danciaco, aeclesiam in honore S. Jovini dedicatam. Cedo etiam tibi, o sancta Aeclesia, jure perpetuitatis, villam que dicitur Curtiolt, et aliam que vocatur Curte Perpedum, cum appenditiis eorum, id est, terris, pratis, silvis, exitibus et regressibus, cum omnibus ad id pertinentibus. Omnia nominata prefate Aeclesiae perpetualiter trado, ad opus clericorum ibi Domino militantium, ut jugiter pro me exorare illis delectet et pro uxore vel filiis meis ; nemoque ex illis, pro his omnibus a me datis, aliquod servitium exigat, nisi quod canonum sanctorum patrum sanxit auctoritas.
Ut autem hoc nostre auctoritatis testamentum per omnia tempora inviolabiliter ab omnibus conservetur, veriusque credatur, in manus nostras, annuente Deo, accepimus, manibusque bonorum virorum, in consecratione hujus aeclesiae adfirmare curavimus, et impressione anuli regis nostri subter insigniri desideramus.
Si autem aliquis fuerit homo, aut ego, aut ex filiis meis, vel ex parentibus meis seu ex alienigenis, instigante diabolo, qui huic facto mercedis nostre aliquod scrupulum inferre voluerit, iram omnipotentis Dei incurrat et, cum Dathan et Abiron et Juda traditore Domini, demergatur in profundum inferni et juxta legem seculi, auri libras centum, argenti pondera totidem coactus exsolvat, et ejus repetitio nichil valeat, sed omnimodo scissa et frustrata permaneat.
Actum Belismo Castro.
[997-1038]. Post obitum autem Ivonis, ego Willelmus et Godehildis mater mea, cupientes adcrescere beneficia ecclesie sancte Dei Genitricis Marie et sancti Leonardi abbatis, exemplo patrum precedentium, concessimus : in pago Corbonensi, de nostro alodo, basilicam in honore sancti Albini dedicatam de Buxedo, atque Girardum unum ex colibertis nostris nomine, cum omnibus filiis et filiabus suis ; in castro Belismo, duas capellas, Sancti scilicet Salvatoris et Sancti Petri apostoli ; in pago Sagonense, in silva que vocatur Persognia, Vilers et Ruiasnast, et ecclesiam Sancte Marie de Lodosis, terramque que adjacet veteri castro de Belismo.
Temporibus Roberti regis, ipsoque favente et vidente, Avesgaudus episcopus dedit, in vita sua, vineam juxta murum Belismi castri.
[1050-1070]. Post mortem autem Rotberti, filii Wilelmi, Ivo suus avunculus, succedens hereditati dedit, pro anima sui nepotis Rotberti suum viridarium et vineas juxta burgum positas, ipseque, pro suis peccatis, adjecit unum canonicum servientibus sancte Marie sanctique Leonardi, pro quo dedit terram et silvam de Domziaco quam tenebat in sua propria manu, et molendinum in eadem villa supra fluviolum Edre positum, atque Herveum cum omni suo honore. Acardus vero de Damfronte moriens dedit prefate Eclesiae terram que vocatur Tusca prope castrum Belismi.
[1070-1082]. Rogerius comes, quando Deus illum attulit ad nostros fines, et sua uxor Mabilia, atque suus filius Rotbertus, sicuti nostri naturales seniores, dederunt Eclesie supra nominate particulam silve Burse que a vicinis circummanentibus nuncupabatur Haia Alneti, modo jussu illorum vocitatur : Haia Sancti Leonardi.
Episcopus de Lisoiis vidit et Balduinus archidiaconus et plures. Deus, pro cujus amore hoc fecerunt, indulgeat illis peccata !

Pour citer l'acte :

« Acte 81 », dans SCRIPTA. Base des actes normands médiévaux, dir. Pierre Bauduin, Caen, CRAHAM-MRSH, 2010-2024. En ligne : https://mrsh.unicaen.fr/scripta/doc/sc_81.html [consulté le 09/05/2024].

Création de la fiche

2005-02-03

Dernière mise à jour

2024-04-08, TFujimoto