Scripta n° 946

Numéro Scripta946
Auteur(s)Eugène III [pape]
Bénéficiaire(s)Philippe d’Harcourt, Bayeux (évêque)
Genre d'actebulle
Authenticiténon suspect
Datation1145, 18 mars
Lieu d'émissionNarni
Action juridiqueconfirmation
Langue du texte latin

Analyse

Le pape Eugène III confirme les privilèges et les biens de l’église de Bayeux dans une bulle où l’état de fortune de cette église est décrit.

Tableau de la tradition

Éditions principales

a. Bourrienne Valentin (Abbé), Antiquus cartularius ecclesiæ Baiocensis (Livre noir), Rouen-Paris, Lestringant-Picard (Société de l’histoire de Normandie), 1902-1903, 2 vol., n° CLV, t. 1, p. 189-193..

b. Ramackers Johannes, Papsturkunden in Frankreich, Neue Folge 2 Normandie, Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht (Abhandlungen der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-historische Klasse, 21), 1937, 2 vol., n° 30, p. 98-99..

Dissertation critique

Datation

Datation proposée par J. Ramackers. Cf. Datation du 18 mars 1144, ou plutôt 1145, est proposée par V. Bourrienne (« ce pape commençant l’année à Pâques, et ayant été élu le 27 février 1145 », voir BOURRIENNE, t. 1, p. 189).

Texte établi d’après a

Eugenius, episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Philippo, Baiocensi episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. Ex commisso nobis a Deo apostolatus officio, fratribus nostris, tam vicinis quam longe positis, paterna nos convenit provisione consulere, et ecclesiis, in quibus Domino militare noscuntur, suam justiciam conservare. Ut quemadmodum, disponente Domino, patres vocamur in nomine, ita nichilominus comprobemur in opere. Hujus rei gratia, venerabilis frater in Christo, Philippe, episcope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et prædecessoris nostri felicis memoriæ papæ Lucii vestigiis inhærentes, beatæ Dei genitricis semperque Virginis Mariæ Baiocensem ecclesiam, cui Deo auctore præsides, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et præsentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascumque possessiones, quæcumque bona, eadem ecclesia in præsentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione Pontificum, liberalitate regum, largitione principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hæc propriis duximus exprimenda vocabulis : quicquid illustris recordationis Robertus, comes Normandiæ, Guillelmi, regis Angliæ, filius, de jure suo eidem ecclesiæ contulit, videlicet, quicquid prædiorum, vel de feudo, habebat Ebremarius a rege Guillelmo, ea die qua monachus factus est, tam Baiocis, in terris, in domibus, in monetis, et aliis redditibus ; et quicquid Sanson de supradicto Roberto, Normannorum duce, habebat, tam de prædiis, quam de capellaria Sancti Johannis, et quicquid ab eodem duce habebant fratres Ebramarii, Erengarius, et alii, Hosbertus, et Vitalis ; et totam terram Trot Capelle ; et terram Hugonis quæ est Rosel ; et, apud Cadamum, domum Theolderici, presbiteri ; et domos Vitalis, Ratteri filii ; et omnes consuetudines quam supradictus Robertus dux habebat de habitatoribus ipsarum domorum ; Baiocis autem, domos Rannulfi, Ricardi filii ; et totam terram quam tenuit Turstinus, filius Aufridi, a Guillelmo, rege Anglorum, et eodem duce Normannorum ; et quicquid terræ continetur inter fluvium Oræ et mare, a Veteri Ponte usque quo idem fluvius pervenit in mare, excepta terra comitis de Moritonio ; et terra Rannulfi quam ipse principaliter a duce Normannorum tenebat, et terra Guillelmi, camerarii, et Roberti, Giroldi filii, et Engelrami, filii Ilberti, et terra Gualteri Gifardi, videlicet Maisi ; terram etiam quæ dicitur Plaiseiz Grimolt, quietam ab omni exactione consuetudinum, et omnia appendicia ejus, sicut per cartam Guillelmi, regis Anglorum, certis locorum spatiis determinantur ; Aldreium etiam ; dimidium Reigni ; et terram Guimundi, filii Rannulfi de Noiers ; et terram Hugonis Dorsi Ragie, et omnium qui participant ipsam terram cum eo de progenie sua de Fontanis ; et illam terram de Bussei, quæ fuit Grimoldi ; et terram qua mansit Grimoldus in civitate Baiocensi, quæ omnia olim tenuit supradictus Grimoldus, de quibus eidem ecclesiæ, quam supradiximus, servivit, quæ etiam pro culpa infidelitatis, et crimine perjurii adversus præfatum regem, sicut ex scripto ipsius intelleximus, eidem Grimoldo, et hæredibus suis, in ejusdem regis curia, abjudicata sunt, et Baiocensi ecclesiæ ab eodem rege concessa, in perpetuum possidenda ; terram etiam quam Hugo bonæ memoriæ, Baiocensis episcopus, præsentibus et laudantibus Roberto, tunc Rothomagensi archiepiscopo, et Nigello, vicecomite, cæterisque principibus regni, de jure Baiocensis ecclesiæ esse propria manu sacramento firmavit : terram videlicet de Manerba totam ; terram Anschetilli Ruphi ; et terram Hameth ; et terram Escherpenc, et Rodulfi de Mosterol, et Hugolini, filii Louveht, et Saverici ; et terram de Meraisent ; et ecclesiam de Sancto Germano ; et terram de Ansfredivilla, et de Sancto Contesto ; et silvam de Voilei, et Monte Inferno ; et totum boscum de Labisacia, et de Grossei, et de Loges  ; et hagiam de Parceht ; et consuetudinem de silva de Lendun ; et terram Norgoti, et Guillelmi, fratris sui ; et alodiers in Duvero ; et fossam Lucon ; et insulam ut Haia tenet, et concam, et caram, et consuetudinem de bosco de Molbrai ; et terram de Sancto Sulpicio ; et haiam de Savigni  ; et molendinum de Portu ; et terram in Magistrei ; et terras Suhardi, exceptis illis quas cum fœmina accepit ; et terram de Labunia ; et terram de Jurques, et de Rotunda Felgera, et de Petivilla, et de Spania  ; et terram Guimundi de Felgeroles, et Anschetilli de Coltum ; et terram ubi parcus episcopi fuit in Baiocis ; et terram Rodulfi Banasti, et Rogeri, filii Turstini Sori ; et terram de Lacei ; et terram Turstini Scorzavetula, et Herberti, filii Borninc, excepto suo allodio ; et totam terram Rodulfi Fichet, excepto suo allodio ; et terram de Fraisnei ; et terram Turstini Contevassal ; et terram Acerim, et Rannulfi filii Ilberti ; et terram de Obreceio, cum omnibus suis pertinentiis ; et ecclesiam de Mulgei ; et terram de Sancto Marculfo ; et servicium de tota terra de Lisun ; et terram in Bramoest, quam Latum Dorsum tenebat ; et ecclesias de Cadumo ; et leugam de Cambremer ; et terram in Magniei ; et terram de Bruerlad ; et ipsas terras quas præfatus Hugo, episcopus, de Gualtero de Andele, et de suis parentibus emit. Præterea, prædecessorum nostrorum felicis memoriæ, Urbani, papæ, et Lucii, vestigiis inhærentes, hoc præsenti capitulo adiciendum duximus, ut Baiocensis ecclesiæ bona ita semper debeant inconcussa stabilitate servari, sicut bonæ memoriæ Oddonis, ejusdem ecclesiæ episcopi tempore, fuisse noscuntur, salva in omnibus Apostolicæ Sedis auctoritate. Si qua igitur, in futurum, ecclesiastica sæcularisve persona, hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo, terciove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem ecclesiæ Baiocensi justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bonæ actionis percipiant, et apud districtum judicem præmia æternæ pacis inveniant. Amen. Datum Narniæ, per manum Roberti, sanctæ Romanæ Ecclesiæ presbiteri cardinalis, et cancellarii, quinto decimo kalendas aprilis, indictione septima, Incarnationis dominicæ, anno millesimo centesimo quadragesimo quarto, pontificatus vero domni Eugenii tertii, papæ, anno primo.

Pour citer l'acte :

« Acte 946 », dans SCRIPTA. Base des actes normands médiévaux, dir. Pierre Bauduin, Caen, CRAHAM-MRSH, 2010-2024. En ligne : https://mrsh.unicaen.fr/scripta/doc/sc_946.html [consulté le 09/05/2024].

Création de la fiche

2006-05-15

Dernière mise à jour

2023-12, EMancel